حذف عینک با جراحی‌های لازک و PRK | بررسی علمی، مزایا، محدودیت‌ها و انتخاب درست بیمار

مقدمه

کلینیک تخصصی نور به‌عنوان نخستین مرکز انجام جراحی‌های حذف عینک در نیشابور، خدمات تخصصی اصلاح عیوب انکساری چشم را با تکیه بر دانش روز چشم‌پزشکی ارائه می‌دهد. این کلینیک، واقع در نیشابور، تحت مدیریت دکتر محمدرضا خوشرو فعالیت می‌کند و با تمرکز ویژه بر جراحی‌های PRK و Trans-PRK و لازک، امکان درمان بیماران این شهر و مناطق اطراف را فراهم ساخته است.

با توجه به نبود مراکز تخصصی حذف عینک در بسیاری از شهرهای اطراف، کلینیک تخصصی نور نیشابور به یکی از مقاصد اصلی مراجعه بیماران از شهرهایی مانند سبزوار تبدیل شده است. دسترسی آسان، انجام معاینات دقیق پیش از عمل و رویکرد علمی در انتخاب بیمار، از جمله عواملی است که این مرکز را برای متقاضیان حذف عینک در غرب استان خراسان رضوی قابل اتکا کرده است.

امروزه بسیاری از افراد به دنبال انجام عمل حذف عینک در نیشابور یا یافتن مرکزی مطمئن برای جراحی PRK و لازک نزدیک سبزوار هستند. با این حال، باید تأکید کرد که حذف عینک یک اقدام صرفاً انتخابی یا زیبایی نیست، بلکه یک مداخله پزشکی است که نیازمند بررسی دقیق ضخامت قرنیه، وضعیت بینایی، سبک زندگی و انتظارات واقعی بیمار می‌باشد.

در این مقاله، با هدف افزایش آگاهی بیماران نیشابور، سبزوار و شهرهای اطراف، تلاش کرده‌ایم اطلاعاتی شفاف و علمی درباره جراحی‌های PRK و لازک، مزایا، محدودیت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها ارائه دهیم تا تصمیم‌گیری برای انجام عمل حذف عینک بر پایه آگاهی و نه تبلیغات انجام شود. زیرا در جراحی‌های انکساری، انتخاب صحیح بیمار و روش مناسب، مهم‌ترین عامل دستیابی به نتیجه مطلوب و رضایت بلندمدت است.

عیوب انکساری چشم چیست؟

برای درک بهتر مفهوم حذف عینک و جراحی‌هایی مانند PRK و لازک، ابتدا باید با عیوب انکساری چشم آشنا شویم. در یک چشم سالم، نور پس از عبور از قرنیه و عدسی، دقیقاً روی شبکیه متمرکز می‌شود و تصویر واضحی ایجاد می‌کند. اما زمانی که این تمرکز نور به‌درستی انجام نشود، فرد دچار عیب انکساری می‌شود و نیاز به عینک، لنز تماسی یا در برخی موارد جراحی پیدا می‌کند.

نزدیک‌بینی (Myopia)

در نزدیک‌بینی، نور ورودی به چشم جلوتر از شبکیه متمرکز می‌شود. در نتیجه، دید نزدیک معمولاً خوب است اما اجسام دور تار دیده می‌شوند. نزدیک‌بینی یکی از شایع‌ترین دلایل استفاده از عینک در سنین نوجوانی و جوانی است و در بسیاری از موارد، می‌تواند با جراحی‌های حذف عینک مانند PRK یا لازک اصلاح شود؛ البته تنها در صورتی که شرایط قرنیه مناسب باشد.

دوربینی (Hyperopia)

در دوربینی، محل تمرکز نور پشت شبکیه قرار می‌گیرد. افراد دوربین ممکن است در سنین پایین علائم واضحی نداشته باشند، اما با افزایش سن دچار خستگی چشم، سردرد یا تاری دید نزدیک می‌شوند. اصلاح دوربینی با جراحی انکساری امکان‌پذیر است، اما معمولاً دقت در انتخاب بیمار و بررسی انتظارات نقش تعیین‌کننده‌تری نسبت به نزدیک‌بینی دارد.

آستیگماتیسم (Astigmatism)

آستیگماتیسم زمانی رخ می‌دهد که انحنای قرنیه یکنواخت نباشد. در این حالت، نور در چند نقطه مختلف متمرکز می‌شود و تصویر نهایی دچار تاری یا کشیدگی است؛ چه در دور و چه در نزدیک. آستیگماتیسم می‌تواند به‌تنهایی یا همراه با نزدیک‌بینی یا دوربینی وجود داشته باشد و امروزه با تکنولوژی‌های لیزری در جراحی‌های PRK و لازک قابل اصلاح است.

چرا همه افراد نمی‌توانند فقط به عینک یا لنز اکتفا کنند؟

اگرچه عینک و لنزهای تماسی روش‌هایی ایمن و مؤثر برای اصلاح دید هستند، اما برای برخی افراد محدودیت‌هایی ایجاد می‌کنند؛ از جمله:

• مشکلات شغلی یا ورزشی
• عدم تحمل لنز تماسی
• وابستگی دائمی به عینک
• کاهش کیفیت زندگی در برخی شرایط خاص

در چنین مواردی، پس از معاینه دقیق و بررسی علمی، جراحی‌های حذف عینک می‌توانند یک گزینه درمانی باشند، نه یک الزام یا انتخاب همگانی.

جراحی‌های حذف عینک چگونه عمل می‌کنند؟

جراحی‌های حذف عینک با هدف اصلاح مسیر ورود و تمرکز نور در چشم انجام می‌شوند. برخلاف تصور رایج، این جراحی‌ها روی شبکیه یا عصب بینایی انجام نمی‌شوند، بلکه تمرکز اصلی آن‌ها بر قرنیه است؛ یعنی شفاف‌ترین و مهم‌ترین سطح انکساری چشم.

نقش قرنیه در کیفیت دید

قرنیه اولین سطحی است که نور پس از ورود به چشم با آن برخورد می‌کند و بیشترین سهم را در شکست نور دارد. اگر انحنای قرنیه متناسب با طول چشم نباشد، نور به‌درستی روی شبکیه متمرکز نمی‌شود و فرد دچار عیوب انکساری مانند نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم خواهد شد.

جراحی‌های انکساری با تغییر دقیق و کنترل‌شده انحنای قرنیه تلاش می‌کنند مسیر نور را اصلاح کرده و نقطه تمرکز را به محل صحیح روی شبکیه بازگردانند.

لیزر اگزایمر چگونه کار می‌کند؟

در روش‌هایی مانند PRK و لازک، از لیزر اگزایمر برای تراش میکرونی و بسیار دقیق بافت قرنیه استفاده می‌شود. این لیزر:

• بدون ایجاد حرارت عمیق عمل می‌کند
• امکان اصلاح دقیق نمرات مختلف چشم را فراهم می‌سازد
• با دقتی در حد میکرون، انحنای قرنیه را تغییر می‌دهد

نکته مهم این است که مقدار برداشت بافت کاملاً محاسبه‌شده و متناسب با نمره چشم هر فرد انجام می‌شود؛ به همین دلیل، ضخامت و سلامت قرنیه پیش از عمل اهمیت حیاتی دارد.

تفاوت جراحی‌های سطحی و عمقی قرنیه

جراحی‌های حذف عینک به‌طور کلی به دو گروه تقسیم می‌شوند:

• جراحی‌های سطحی قرنیه مانند PRK و لازک
• جراحی‌های فلپی (عمقی‌تر) مانند لیزیک

در PRK و لازک، اصلاح دید در سطح قرنیه انجام می‌شود و فلپی در بافت قرنیه ایجاد نمی‌گردد. به همین دلیل، این روش‌ها برای افرادی با قرنیه نازک‌تر یا سبک زندگی خاص (مانند ورزش‌های تماسی) گزینه مناسب‌تری محسوب می‌شوند، هرچند دوره بهبودی آن‌ها معمولاً طولانی‌تر است.

چرا جراحی حذف عینک برای همه مناسب نیست؟

اگرچه تکنولوژی لیزر پیشرفت قابل توجهی داشته است، اما جراحی‌های انکساری محدودیت‌های مشخصی دارند. عواملی مانند:

• ضخامت ناکافی قرنیه
• بی‌ثباتی نمره چشم
• وجود بیماری‌های قرنیه
• یا انتظارات غیرواقع‌بینانه بیمار

می‌توانند مانع انجام ایمن این جراحی‌ها شوند. به همین دلیل، حذف عینک یک تصمیم مشترک بین پزشک و بیمار است و تشخیص درست کاندید مناسب مهم‌ترین مرحله پیش از هر اقدام جراحی به‌شمار می‌رود.

عمل PRK چیست؟

PRK (Photorefractive Keratectomy) یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال معتبرترین روش‌های جراحی انکساری برای حذف عینک است که همچنان در بسیاری از بیماران، انتخاب اول و ایمن محسوب می‌شود. در این روش، اصلاح دید با استفاده از لیزر اگزایمر و بدون ایجاد فلپ در قرنیه انجام می‌گیرد.

PRK چگونه انجام می‌شود؟

در عمل PRK، ابتدا لایه سطحی قرنیه (اپی‌تلیوم) به‌صورت کنترل‌شده برداشته می‌شود. سپس لیزر اگزایمر با دقت بسیار بالا، انحنای قرنیه را متناسب با نمره چشم اصلاح می‌کند. پس از پایان لیزر، یک لنز پانسمانی موقت روی چشم قرار داده می‌شود تا فرآیند ترمیم اپی‌تلیوم به‌صورت طبیعی انجام شود.

بازسازی سطح قرنیه طی چند روز صورت می‌گیرد و در این مدت، دید بیمار به‌تدریج بهبود پیدا می‌کند.

مزایای عمل PRK

• عدم ایجاد فلپ قرنیه
• مناسب برای قرنیه‌های نازک‌تر
• کاهش ریسک عوارض مرتبط با فلپ
• انتخاب مناسب برای ورزشکاران و مشاغل پرریسک

به همین دلایل، PRK همچنان در بسیاری از مراکز معتبر دنیا به‌عنوان یک روش استاندارد و ایمن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

معایب و محدودیت‌های PRK

در کنار مزایا، PRK محدودیت‌هایی دارد که بیمار باید پیش از تصمیم‌گیری از آن‌ها آگاه باشد:

• درد و ناراحتی چند روزه پس از عمل
• بازگشت تدریجی دید (نه فوری)
• نیاز به همکاری دقیق بیمار در مصرف داروها
• طولانی‌تر بودن دوره نقاهت نسبت به لیزیک

بنابراین، انتخاب PRK نیازمند صبر بیمار و درک درست از روند بهبودی است.

عمل لازک (LASEK) چیست؟

لازک (LASEK) یکی از روش‌های جراحی حذف عینک در گروه جراحی‌های سطحی قرنیه است که از نظر اصول کلی شباهت زیادی به PRK دارد، اما در نحوه برخورد با لایه سطحی قرنیه تفاوت‌هایی وجود دارد. این روش با هدف کاهش آسیب به سطح قرنیه و بهبود راحتی بیمار در دوره پس از عمل طراحی شده است.

لازک چگونه انجام می‌شود؟

در عمل لازک، به‌جای برداشتن کامل اپی‌تلیوم قرنیه، این لایه با استفاده از محلول الکلی رقیق شل شده و به‌صورت یک لایه نازک کنار زده می‌شود. پس از انجام اصلاح دید با لیزر اگزایمر، اپی‌تلیوم مجدداً روی سطح قرنیه قرار داده می‌شود و سپس لنز پانسمانی موقت استفاده می‌گردد.

هدف از این تکنیک، حفظ بخشی از ساختار طبیعی سطح قرنیه و کمک به ترمیم کنترل‌شده‌تر آن است.

مزایای عمل لازک

• عدم ایجاد فلپ قرنیه
• مناسب برای قرنیه‌های نازک
• احتمال درد کمتر نسبت به PRK در برخی بیماران
• گزینه قابل‌قبول برای افرادی با سبک زندگی فعال

لازک می‌تواند در بیماران منتخب، تعادل مناسبی بین ایمنی و راحتی ایجاد کند؛ به‌ویژه در افرادی که شرایط انجام لیزیک را ندارند.

محدودیت‌ها و واقعیت‌های لازک

با وجود مزایای ذکرشده، لازم است به چند نکته مهم توجه شود:

• نتایج نهایی لازک از نظر کیفیت دید، تفاوت معنی‌داری با PRK ندارد
• دوره بهبودی همچنان تدریجی است
• درد و ناراحتی به‌طور کامل حذف نمی‌شود
• انتخاب بیمار نقش کلیدی‌تری از انتخاب روش دارد

در عمل، تفاوت بین PRK و لازک بیشتر تکنیکی است تا نتیجه‌محور، و تصمیم نهایی باید بر اساس معاینه دقیق و شرایط اختصاصی هر بیمار گرفته شود.

تفاوت لازک و PRK با یک نگاه

اگرچه PRK و لازک هر دو در دسته جراحی‌های سطحی قرنیه قرار می‌گیرند و هدف نهایی آن‌ها اصلاح عیوب انکساری چشم است، اما تفاوت‌هایی در نحوه انجام و تجربه بیمار وجود دارد که دانستن آن‌ها به تصمیم‌گیری آگاهانه کمک می‌کند.

در عمل PRK، لایه سطحی قرنیه به‌طور کامل برداشته می‌شود و پس از اصلاح انحنای قرنیه با لیزر، این لایه به‌صورت طبیعی و طی چند روز ترمیم می‌گردد. در مقابل، در روش لازک تلاش می‌شود اپی‌تلیوم قرنیه تا حد امکان حفظ شده و پس از انجام لیزر، دوباره روی سطح قرنیه قرار گیرد. این تفاوت تکنیکی باعث می‌شود برخی بیماران در لازک ناراحتی کمتری را در روزهای ابتدایی تجربه کنند، هرچند این موضوع برای همه افراد یکسان نیست.

از نظر بازگشت دید، هر دو روش روندی تدریجی دارند و نباید انتظار بهبود فوری بینایی در روزهای اول داشت. همچنین از نظر کیفیت نهایی دید، مطالعات و تجربه بالینی نشان می‌دهد که تفاوت معنی‌داری بین PRK و لازک وجود ندارد و نتیجه نهایی بیش از آنکه به نام روش وابسته باشد، به انتخاب صحیح بیمار و دقت انجام عمل مربوط است.

هر دو روش برای افرادی با قرنیه نازک یا کسانی که به دلایل شغلی یا ورزشی نمی‌توانند لیزیک انجام دهند، گزینه‌های مناسبی محسوب می‌شوند. در عین حال، دوره نقاهت در هر دو روش نیازمند صبر، مصرف منظم داروها و پیگیری دقیق پس از عمل است.

در نهایت، پاسخ به این سؤال که «PRK بهتر است یا لازک؟» یک پاسخ عمومی ندارد. در بسیاری از موارد، تفاوت این دو روش بیشتر فنی است تا نتیجه‌محور و تصمیم نهایی باید بر اساس معاینه تخصصی، شرایط قرنیه و سبک زندگی هر بیمار اتخاذ شود.

چه کسانی کاندید مناسب حذف عینک نیستند؟

با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در جراحی‌های انکساری، باید تأکید کرد که حذف عینک برای همه افراد مناسب نیست. یکی از اشتباهات رایج در فضای تبلیغاتی این است که این جراحی‌ها به‌عنوان راه‌حلی همگانی معرفی می‌شوند، در حالی که انتخاب نادرست بیمار می‌تواند منجر به نارضایتی یا حتی عوارض جدی شود.

ضخامت ناکافی قرنیه

برای انجام ایمن جراحی‌های PRK و لازک، قرنیه باید ضخامت کافی داشته باشد. در صورتی که ضخامت قرنیه کمتر از حد استاندارد باشد، برداشت بافت می‌تواند استحکام قرنیه را به خطر بیندازد. در این شرایط، حتی اگر بیمار تمایل شدید به حذف عینک داشته باشد، انجام عمل توصیه نمی‌شود.

قوز قرنیه یا استعداد آن

افرادی که مبتلا به قوز قرنیه (کراتوکونوس) هستند یا علائم اولیه و پنهان آن در نقشه‌های قرنیه دیده می‌شود، کاندید مناسبی برای جراحی‌های انکساری لیزری نیستند. انجام این جراحی‌ها در چنین شرایطی می‌تواند باعث پیشرفت بیماری و کاهش شدید کیفیت بینایی شود.

ناپایداری نمره چشم

ثبات نمره چشم یکی از پیش‌شرط‌های اصلی جراحی حذف عینک است. اگر نمره چشم طی یک سال گذشته تغییر قابل توجهی داشته باشد، انجام جراحی نتیجه پایداری نخواهد داشت و احتمال نیاز به اصلاح مجدد افزایش می یابد.

خشکی شدید چشم

خشکی چشم کنترل‌نشده می‌تواند هم کیفیت دید پس از عمل را کاهش دهد و هم روند ترمیم قرنیه را مختل کند. در برخی بیماران، ابتدا باید خشکی چشم درمان و کنترل شود و سپس درباره امکان انجام جراحی تصمیم‌گیری گردد.

انتظارات غیرواقع‌بینانه از نتیجه عمل

یکی از عوامل مهم در عدم رضایت بیماران، انتظارات غیرواقعی است. جراحی‌های حذف عینک با هدف کاهش وابستگی به عینک انجام می‌شوند، نه تضمین دید کامل در تمام شرایط نوری و در تمام سنین. بیمارانی که انتظار دید «بی‌نقص و دائمی» دارند، حتی با نتیجه فنی موفق نیز ممکن است ناراضی باشند.

در پزشکی مسئولانه، «نه گفتن به بیمار نامناسب» یک تصمیم حرفه‌ای است، نه ضعف درمانی.

مراقبت‌های قبل و بعد از عمل حذف عینک

موفقیت جراحی‌های حذف عینک تنها به خود عمل وابسته نیست، بلکه رعایت دقیق مراقبت‌های قبل و بعد از جراحی نقش اساسی در کیفیت دید نهایی و کاهش عوارض احتمالی دارد. همکاری بیمار در این مرحله، به‌اندازه مهارت جراح اهمیت دارد.

مراقبت‌های قبل از عمل

پیش از انجام PRK یا لازک، معاینات کامل چشم‌پزشکی و بررسی‌های تخصصی قرنیه انجام می‌شود. با این حال، رعایت نکات زیر از سوی بیمار ضروری است:

• قطع استفاده از لنزهای تماسی نرم حداقل یک هفته و لنزهای سخت چند هفته قبل از معاینه نهایی و عمل
• اطلاع‌دادن به پزشک درباره مصرف داروهای خاص، بیماری‌های زمینه‌ای یا سابقه بیماری‌های چشمی
• پرهیز از آرایش چشم و استفاده از کرم‌ها یا مواد آرایشی در روز عمل
• داشتن انتظارات واقع‌بینانه و درک روند تدریجی بهبودی

این اقدامات به دقت اندازه‌گیری‌ها و ایمنی عمل کمک می‌کند.

مراقبت‌های بعد از عمل

پس از جراحی، چشم وارد مرحله ترمیم می‌شود و در این دوره رعایت دستورات پزشکی اهمیت حیاتی دارد:

• مصرف منظم قطره‌های تجویز شده طبق برنامه
• اجتناب کامل از مالش چشم‌ها، حتی در صورت احساس سوزش یا خارش
• استفاده از عینک آفتابی مناسب برای محافظت در برابر نور و گردوغبار
• پرهیز از شنا، سونا و محیط‌های آلوده تا زمان اعلام‌شده توسط پزشک
• محدود کردن استفاده طولانی از موبایل و کامپیوتر در روزهای ابتدایی
• مراجعه منظم برای ویزیت‌های پیگیری در زمان‌های تعیین‌شده

بی‌توجهی به این توصیه‌ها می‌تواند روند ترمیم را مختل کرده و احتمال عوارضی مانند التهاب، خشکی شدید یا کدورت سطحی قرنیه را افزایش دهد.

نقش پیگیری در نتیجه نهایی

بهبود دید پس از PRK و لازک تدریجی است و ممکن است طی چند هفته تا چند ماه ادامه داشته باشد. در این مدت، ویزیت‌های منظم به پزشک اجازه می‌دهد روند ترمیم قرنیه را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، درمان را تنظیم کند. صبر و همکاری بیمار در این مرحله، عامل کلیدی دستیابی به نتیجه مطلوب و پایدار است.

جراحی‌های حذف عینک مانند PRK و لازک ابزارهایی علمی و مؤثر برای اصلاح عیوب انکساری چشم هستند، اما موفقیت آن‌ها به یک عامل محدود نمی‌شود. نتیجه مطلوب زمانی حاصل می‌شود که انتخاب بیمار درست، ارزیابی‌های پیش از عمل دقیق، تکنیک جراحی صحیح و مراقبت‌های پس از عمل به‌درستی انجام شوند. این جراحی‌ها راه‌حل معجزه‌آسا نیستند، اما در صورت انتخاب آگاهانه می‌توانند وابستگی به عینک را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.

1. آنچه اهمیت دارد، تصمیم‌گیری بر پایه اطلاعات صحیح و واقع‌بینانه است؛ نه تبلیغات اغراق‌آمیز. آگاهی از مزایا، محدودیت‌ها، ریسک‌های احتمالی و نتایج واقعی، به بیمار کمک می‌کند با اطمینان بیشتر مسیر درمانی خود را انتخاب کند.

کلینیک تخصصی نور به‌عنوان نخستین مرکز انجام جراحی‌های حذف عینک در نیشابور، با تمرکز بر روش‌های PRK و لازک، این خدمات را پس از معاینات تخصصی و انتخاب دقیق بیمار ارائه می‌دهد. هدف این مجموعه، انجام جراحی صرفاً برای متقاضی نیست، بلکه رسیدن به نتیجه‌ای ایمن، علمی و ماندگار برای بیمار است.

برای دریافت مشاوره تخصصی، ارزیابی اولیه و پاسخ به سؤالات خود، می‌توانید از راه‌های ارتباطی زیر با کلینیک در تماس باشید:

• تماس تلفنی: 05142216001
• ارتباط از طریق اینستاگرام و واتس‌اپ مجموعه

توصیه می‌شود پیش از هر تصمیم نهایی، برای مشاوره دقیق و بررسی شرایط چشم خود اقدام کنید تا انتخاب روش درمانی بر اساس واقعیت‌های پزشکی و نیازهای فردی شما انجام شود.